Alimenty po rozwodzie, czyli obowiązek alimentacyjny rozwiedzionych małżonków. Kiedy byłemu małżonkowi przysługują alimenty?

Obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny ma charakter alimentacyjny i wynika z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.).

Zgodnie z art. 27 k.r.o., małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny może polegać zarówno na uzyskiwaniu materialnych środków do życia rodziny drogą pracy zarobkowej, jak i na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego i pracy w tym gospodarstwie oraz wychowywaniu dzieci. Każde z małżonków realizuje ten obowiązek odpowiednio do swoich sił i zdolności oraz możliwości zarobkowych.

Po rozwodzie małżonkowie są nadal zobowiązani do wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania. Choć wówczas nie ma już pomiędzy stronami stosunku rodzinnego, to jednak niektóre skutki prawne zawarcia małżeństwa trwają nadal. Taki właśnie charakter ma roszczenie alimentacyjne rozwiedzionego małżonka wobec drugiego.

Kwestię obowiązku rozwiedzionych małżonków art. 60 § 1 k.r.o., który stanowi iż : “małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”

Obowiązek alimentacyjny rozwiedzionych małżonków uzależniony
jest od orzeczenia o winie, jakie zawarte było w wyroku rozwodowym. Powstanie obowiązku alimentacyjnego między małżonkami kształtuje się zatem w zależności od tego, kto ponosi winę za rozpad pożycia małżeńskiego.

Małżonkiem uprawnionym jest ta osoba,która nie została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia małżeńskiego. Sąd w wyroku rozwodowym może orzec, że rozwód nastąpił z wyłącznej winy jednego z małżonków, obojga małżonków lub bez ich winy. Sąd może też – na zgodne żądanie małżonków – zaniechać orzekania o winie, wówczas traktuje się małżonków tak, jak gdyby żadne z nich nie ponosiło winy za rozkład pożycia.

Z art. 60 § 1 k.r.o. wynika tzw. zwykły obowiązek alimentacyjny polegający na tym, że małżonkiem uprawnionym jest ta osoba, która nie została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia małżeńskiego.

Któremu z byłych małżonków mogą przysługiwać alimenty?

Małżonkowi, któremu została przypisana wyłączna wina za rozpad pożycia małżeńskiego nie przysługują alimenty.
W sytuacji, w której jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego
rozkładu pożycia małżeńskiego, tylko małżonek niewinny może żądać alimentów od małżonka winnego.
Natomiast w przypadku, kiedy żaden z małżonków nie został uznanym za wyłącznie winnego rozpadu więzi emocjonalnej, fizycznej i ekonomicznej między małżonkami, oboje byli małżonkowie mogą żądać od siebie nawzajem alimentów.

Kryteria powstania obowiązku alimentacyjnego:

• brak wyłącznej winy jednego z małżonków,
• niedostatek małżonka ubiegającego się o alimenty,
• możliwości zarobkowe małżonka zobowiązanego do płacenia alimentów .

Przyjmuje się, iż w stanie niedostatku pozostaje osoba, która nie może własnymi siłami, samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych, podstawowych potrzeb. Te usprawiedliwione potrzeby to np. potrzeby mieszkaniowe, żywnościowe, potrzeby zdrowotne itp. Przykładowo usprawiedliwione potrzeby rozwiedzionego małżonka, pozostającego w związku nieformalnym (faktycznym), podlegają ocenie z uwzględnieniem także możliwości zarobkowych i majątkowych partnera rozwiedzionego małżonka w tym związku. W przeciwnym wypadku uprawniony do alimentacji rozwiedziony małżonek byłby w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do drugiego z tych rozwiedzionych małżonków, co niewątpliwie godziłoby w zasady współżycia społecznego (Wyrok SN z dnia 11 lipca 2000 r., II CKN 1015/00, LEX nr 51975). Usprawiedliwione potrzeby
zawsze są oceniane indywidualnie i różnią się w odniesieniu do poszczególnych osób.

Warto również wiedzieć, że zgodnie z art. 60 § 3 k.r.o., “Obowiązek
dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni”.

Natomiast zawarcie małżeństwa przez małżonka zobowiązanego względem
małżonka, który nie zawarł nowego małżeństwa, nie zwalnia go z obowiązku wypłaty alimentów. Ta okoliczność może mieć jednak wpływ na zakres tego obowiązku (czyli wysokość alimentów), gdyż wraz z zawarciem nowego małżeństwa mogą zmienić się możliwości zarobkowe i materialne małżonka zobowiązanego.

Jesteś po rozwodzie i chcesz wystąpić o alimenty? A może dopiero planujesz rozwód i chciałbyś otrzymać alimenty już w wyroku rozwodowym?
Kancelaria Praxi Lex pomaga w sprawach alimentacyjnych i rozwodowych na każdym etapie postępowania. Działamy na terenie całego kraju także w formie zdalnej.

Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej poświęconej prawu rodzinnemu: https://praxilex.pl/prawo-rodzinne/